Σουπερνόβα: Η ζωή και ο θάνατος των αστεριών στο ηλιακό σύστημα

Τα σημερινά σύγχρονα τηλεσκόπια του διαστήματος παρέχουν πλούσιες πληροφορίες για τα αστέρια του παρελθόντος που πέθαναν λόγω του φαινομένου «σουπερνόβα»

Το 1054 παρατηρητές σε όλο τον κόσμο εντόπισαν ένα νέο αστέρι στον ουρανό. Με την πάροδο των ημερών εκείνο το αστέρι έλαμπε, ωστόσο μέσα στους επόμενους μήνες ξεθώριασε και έγινε «αόρατο». Σήμερα, τα τηλεσκόπια αποκαλύπτουν ένα διαστελλόμενο νέφος αερίου. Στον πυρήνα αυτού του νέφους υπάρχουν τα «υπολείμματα» του άστρου, συμπιεσμένα σε διάμετρο μερικών χιλιομέτρων, τα οποία περιστρέφονται γρήγορα και εκπέμπουν δέσμες ραδιοκυμάτων και ακτίνων Χ.

Αυτό το διαστελλόμενο σύννεφο είναι τώρα γνωστό ως Νεφέλωμα του Καβουριού. Βρίσκεται περίπου 6.500 έτη φωτός μακριά. Το γεγονός που παρατήρησαν οι αστρονόμοι εκείνης της εποχής ήταν μία σουπερνόβα, δηλαδή η έκρηξη ενός γιγάντιου αστέρα που… πέθαινε.

Στα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλές χώρες κατασκεύασαν διαστημικά τηλεσκόπια, χάρη στα οποία προέκυψαν πολλές πληροφορίες για τον Γαλαξία μας, ανάμεσά τους και αρκετές για «το Νεφέλωμα του Καβουριού». Ωστόσο εκείνα τηλεσκοπία δεν έφεραν την τόσο εξελιγμένη τεχνολογία όσο τα σημερινά με αποτέλεσμα αρκετές πληροφορίες να είναι ελλιπείς.

Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Χάρη στις σύγχρονες τεχνικές επεξεργασίας σήματος και απεικόνισης, υπάρχουν ραδιοεικόνες μεγάλων περιοχών του ουρανού με καλύτερη ευκρίνεια από ό,τι μπορεί να παρατηρήσει το ανθρώπινο μάτι ή ακόμα και πολλά οπτικά τηλεσκόπια. Συνεπώς, πλέον οι επιστήμονες κάνουν λόγο για κάτι εκπληκτικό! Πλέον έχουμε «μάτια» και μπορούμε να δούμε πώς θα ήταν ο ουρανός αν μπορούσαμε να δούμε ραδιοκύματα αντί για φως. Εκεί που τα οπτικά μας τηλεσκόπια έδειχναν μαύρο διάστημα, αστέρια και ίσως ένα ή δύο νέφη, η τρέχουσα εικόνα δείχνει τεράστια, πολύπλοκα σύννεφα και άλλες δομές.

Υπάρχουν ιδιαίτερα πυκνά σύννεφα όπου σχηματίζονται νέα πλανητικά συστήματα. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του υλικού υπάρχει από την αρχή του σύμπαντος. Διασκορπισμένα σε αυτά τα σύννεφα βλέπουμε τα υπολείμματα πολλών αστεριών που εξερράγησαν. Μερικά από αυτά τα υπολείμματα, όπως το Νεφέλωμα του Καβουριού, έχουν πολύπλοκα σχήματα. Ωστόσο, αρκετά παρουσιάζουν «κενά»…

Από τη μια, οι σουπερνόβα δείχνουν το τέλος, από την άλλη όμως, την αρχή. Το υλικό που εκτοξεύεται από την έκρηξη του αστεριού περιέχει τα «απόβλητα» από μια ζωή παραγωγής ενέργειας, η οποία περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία από το ελαφρύτερο έως το σίδηρο. Αυτό το υλικό βγαίνει και αναμειγνύεται με τα σύννεφα, παρέχοντας τις πρώτες ύλες για πλανήτες και ανθρώπους. Οι εκρήξεις προκαλούν και κάτι άλλο. Μπορούν να αποσταθεροποιήσουν τα σύννεφα, κάνοντάς τα να καταρρέουν για να σχηματίσουν νέα αστέρια και πλανήτες. Αυτά τα σύννεφα υπάρχουν σ’ ένα περιβάλλον μαγνητικών πεδίων, πίεσης ακτινοβολίας από αστέρια και αλληλεπίδρασης ασθενών βαρυτικών πεδίων. Ωστόσο, με την πάροδο των εκατομμυρίων χρονών, αυτά σιγά-σιγά αλλάζουν σχήμα.

*Με πληροφορίες από Castanet

Πηγή