Μην μυρίζετε αυτά τα βιβλία – Ποτισμένα με το «δηλητήριο των βασιλιάδων»

Μεγάλη αναστάτωση στην Ευρώπη για το αρσενικό που περιέχεται σε κάποια βιβλία

Όλοι οι βιβλιοφάγοι απανταχού της υφηλίου -μηδέ του γράφοντος εξαιρουμένου- έχουν μια συνήθεια. Να μυρίζουν το εξώφυλλο και τις σελίδες των βιβλίων που πέφτουν στα χέρια τους.

Ωστόσο αυτό το… χούι μπορεί να αποβεί επικίνδυνο κατά περιπτώσεις. Κι αυτό επειδή στην Ευρώπη, χιλιάδες βιβλία με αρσενικό έχουν αφαιρεθεί από τις βιβλιοθήκες τις τελευταίες εβδομάδες.

Παρόμοια βιβλία βρέθηκαν σε βιβλιοθήκες στη Γερμανία και τη Γαλλία. Αυτό αναφέρει το τηλεοπτικό κανάλι Europe 1.

Μιλάμε για εκδόσεις του 19ου αιώνα με πράσινα εξώφυλλα που ήταν της μόδας εκείνη την εποχή. Για την παρασκευή της πράσινης χρωστικής χρησιμοποιήθηκε αρσενικό, το οποίο είναι επικίνδυνο εάν εισπνευστεί.

«Στη δεκαετία του 1840, τα βιβλία με πράσινα εξώφυλλα έγιναν μόδα και το αρσενικό, ένα προϊόν που είναι επικίνδυνο εάν εισπνευστεί, χρησιμοποιήθηκε ευρέως για την παραγωγή της πράσινης χρωστικής ουσίας», είπε στο τηλεοπτικό κανάλι ο Jérôme Schweitzer, υπάλληλος της Εθνικής και Πανεπιστημιακής Βιβλιοθήκης του Στρασβούργου.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η αναζήτησή τους συνεχίζεται. Οι βιβλιοθηκάριοι ανά την Γηραιά Ήπειρο πρέπει τώρα να ανοίξουν και να ελέγξουν κάθε βιβλίο χειροκίνητα. Αυτό μπορεί να πάρει μήνες και οι ειδικοί εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρχουν ακόμη πάρα πολλά τέτοια βιβλία. Εάν εντοπιστεί αρσενικό, το οποίο αποκαλούνταν και «δηλητήριο των βασιλιάδων», το βιβλίο ψηφιοποιείται και τοποθετείται για αποθήκευση σε αεροστεγές κουτί.

Το «πράσινο του Σβάινφουρτ»

Το τοξικό πράσινο χρώμα, το λεγόμενο «πράσινο του Σβάινφουρτ», έδινε μία φωτεινή απόχρωση που χρησιμοποιούσαν σπουδαίοι καλλιτέχνες, όπως ο Μονέ και ο Βαν Γκογκ. Το χρώμα αυτό ήταν συχνό και στις εκδόσεις βιβλίων του 19ου αιώνα. Λόγω του γεγονότος όμως ότι περιέχει αρσενικό, που είναι επικίνδυνο για την υγεία, οι βιβλιοθήκες καλούνται τώρα να λάβουν τα μέτρα τους.

Όπως αναφέρει η Deutsche Welle το πρόβλημα με τα βιβλία που έχουν το επικίνδυνο αυτό χρώμα προσφάτως τράβηξε την προσοχή και των μέσων ενημέρωσης, όταν η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Μπίλεφελντ αποφάσισε στις αρχές Φεβρουαρίου να σταματήσει προληπτικά τον δανεισμό και τη χρήση περίπου 60.000 βιβλίων και περιοδικών του 19ου αιώνα. Ο λόγος ήταν πως το αρσενικό που υπάρχει σε αυτά τα βιβλία είναι τοξικό και μπορεί να προκαλέσει καρκίνο – εξ ου και κρίθηκε απαραίτητη η διακοπή του δανεισμού τέτοιων βιβλίων, έως ότου ελεγχθούν πιο συγκεκριμένα τα βιβλία.

Την απόφαση για έλεγχο των βιβλίων τους έλαβαν και άλλες πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, όπως μεταξύ άλλων του Κιέλου και του Ντούισμπουργκ – το ίδιο και η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Ντίσελντορφ, η οποία έκλεισε κιόλας για κάποιες ημέρες, προκειμένου να απομακρυνθούν ορισμένα βιβλία που ενδέχεται να είναι επικίνδυνα.

Η Γερμανική Ένωση Βιβλιοθηκών (dbv) ήταν καθησυχαστική: μετά τους πρώτους ελέγχους διαπιστώθηκε πως με τη σωστή χρήση των βιβλίων δεν υπάρχει σημαντική απειλή ούτε για τους αναγνώστες ούτε για τους υπαλλήλους της εκάστοτε βιβλιοθήκης. «Το να γλείψει κανείς ένα τέτοιο βιβλίο σίγουρα δεν είναι καλή ιδέα, όμως κανείς δεν κάνει κάτι τέτοιο», δηλώνει ο Ράινχαρντ Αλτενχένερ, αντιπρόεδρος της dbv. Όποιος χρησιμοποιεί προσεκτικά τα βιβλία, θα μπορεί να συνεχίσει να εργάζεται με αυτά χωρίς κανέναν κίνδυνο.

Τι προκαλεί στον άνθρωπο η δηλητηρίαση από αρσενικό;

Η μακροχρόνια έκθεση σε αρσενικό από το πόσιμο νερό και τα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο και δερματικές αλλοιώσεις. Έχει επίσης συσχετιστεί με καρδιαγγειακές παθήσεις και διαβήτη. Η έκθεση στη μήτρα και στην πρώιμη παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με αρνητικές επιπτώσεις στη γνωστική ανάπτυξη και αυξημένους θανάτους σε νεαρούς ενήλικες.

Ποια είναι η πιο κοινή πηγή δηλητηρίασης από αρσενικό;

Στο γενικό πληθυσμό η κύρια πηγή έκθεσης στο αρσενικό είναι η κατάποση τροφίμων που περιέχουν αρσενικό. Η πρόσληψη από τον αέρα, το έδαφος και το πόσιμο νερό είναι συνήθως πολύ μικρότερη.

Είναι το αρσενικό αργό δηλητήριο;

Το αρσενικό είναι πολύ δηλητηριώδες. Καταναλώνοντας μεγάλες ποσότητες, μπορεί να προκαλέσει πολύ γρήγορα το θάνατο. Οι θανατηφόρες δόσεις που οδηγούν σε θάνατο συμβαίνουν συνήθως εντός μίας έως τεσσάρων ημερών από την κατάποση. Η έκθεση σε μικρότερες ποσότητες για κάποιο χρονικό διάστημα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπλοκές.

Από την εποχή του Ιπποκράτη μέχρι τους Βοργίες

Οι τοξικές ιδιότητες του αρσενικού ήταν γνωστές από τον Ιπποκράτη, ο οποίος το 370 π.Χ. περιέγραψε τον κοιλιακό κολικό σε έναν μεταλλωρύχο, ενώ παρόμοιες ιδιότητες του υδραργύρου και του αρσενικού περιγράφηκαν από τον Θεόφραστο τον τέταρτο αιώνα π.Χ. και από τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο τον πρώτο αιώνα π.Χ..

Ο Διοσκουρίδης ο Πεδάνιος, συγγραφέας της ιστορικής φαρμακοποιίας De Materia Medica και Έλληνας γιατρός στην αυλή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Νέρωνα, περιέγραψε το αρσενικό ως δηλητήριο, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τον Νέρωνα για να δηλητηριάσει τον ετεροθαλή αδελφό του Τιβέριο Μπριτάνικο το 55 μ.Χ. και να εξασφαλίσει τη θέση του ως Ρωμαίου αυτοκράτορα.

Στην Ευρώπη της Αναγέννησης, η τέχνη της δηλητηρίασης ήρθε στο προσκήνιο και τα συμβόλαια για τη δηλητηρίαση του… ενοχλητικού γείτονα έγιναν κοινωνικός κανόνας. Ο δηλητηριαστής έκλεινε ραντεβού και είχε καθορισμένες τιμές, ο πελάτης κατονόμαζε το θύμα και γινόταν συμβόλαιο, και ο δηλητηριαστής πληρωνόταν όταν η δουλειά γινόταν.

Μια οικογένεια επαγγελματιών δηλητηριαστών από τα τέλη του 15ου αιώνα ήταν η οικογένεια Βοργία, ο Πάπας Αλέξανδρος Δ’, ο γιος του Τσέζαρε και η ετεροθαλής αδελφή του Τσέζαρε, Λουκρητία.

Μια γνωστή δηλητηριάστρια των μέσων του 17ου αιώνα ήταν μια Ιταλίδα με το όνομα Giulia Toffana, η οποία έφτιαχνε καλλυντικά που περιείχαν αρσενικό, Aqua Toffana, και έδινε τα μολυσμένα καλλυντικά με κατάλληλες οδηγίες για το πώς να τα εφαρμόσει στο προοριζόμενο θύμα. Η Toffana και η κόρη της, Girolama, εκτελέστηκαν στη Ρώμη το 1659 για τη συνενοχή τους στη δηλητηρίαση θανάτου πολλών εκατοντάδων ανθρώπων.

Πηγή