Ένα βήμα πριν από το χάος η Μέση Ανατολή: Στοχευμένες δολοφονίες, επιδρομές και οργή που «βράζει»

Ο κίνδυνος περιφερειακής σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή είναι οξύς μετά από δύο εβδομάδες αεροπορικών επιδρομών.. Τελ Αβίβ, Hodeidah, Majdal Shams, Βαγδάτη, Βηρυτός και τώρα Τεχεράνη. Αν και τα εμπλεκόμενα μέρη δεν θέλουν να αναγνωρίσουν ότι ο πόλεμος στη Γάζα μετατρέπεται σε περιφερειακή σύγκρουση, οι τελευταίες δύο εβδομάδες αεροπορικών επιδρομών και στοχευμένων δολοφονιών σε όλη τη Μέση Ανατολή υποδηλώνουν ότι ο κίνδυνος γίνεται πιο οξύς.

Στη νότια Βηρυτό την Τετάρτη, ερείπια είχαν συσσωρευτεί από ένα κτήριο που κατέρρευσε μετά από επίθεση ισραηλινών πυραύλων λίγες ώρες πριν. Ο ήχος βαρέων μηχανημάτων γέμισε τον αέρα, βοηθώντας τα μέλη της πολιτικής άμυνας που αναζητούσαν ανθρώπους παγιδευμένους κάτω από συντρίμμια, καθώς μαχητές της Χεζμπολάχ ντυμένοι στα μαύρα παρακολουθούσαν από αυτοσχέδια οδοφράγματα.

Τα σωστικά συνεργεία αναζητούσαν, μεταξύ άλλων, τον Φουάντ Σουκούρ, τον ανώτατο στρατιωτικό διοικητή της πανίσχυρης λιβανέζικης ομάδας και στόχο της επίθεσης στη συνοικία Χάρετ Χρέικ το βράδυ της Τρίτης. Η Χεζμπολάχ επιβεβαίωσε τον θάνατό του την Τετάρτη και είπε ότι ο γενικός γραμματέας της ομάδας, Χασάν Νασράλα, θα μιλήσει στην κηδεία του Σουκούρ την Πέμπτη.

Το Ισραήλ δε μας φοβίζει, ούτε η Αμερική

Εβδομήντα τέσσερα άτομα τραυματίστηκαν στην επίθεση στη Βηρυτό, κυρίως από παράθυρα και συντρίμμια από τα γύρω κτήρια. Τέσσερις σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων δύο παιδιά, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας του Λιβάνου. «Έχουμε συνηθίσει να πεθαίνουν μάρτυρες και πολίτες», είπε η Τζουμάνα, μια 40χρονη από το Haret Hreik. «Είμαστε περήφανοι για τους μάρτυρες, σαν να ήταν ένας γαμπρός για τον οποίο χειροκροτούσαμε. Δεν μας φοβίζει τίποτα. Ούτε το Ισραήλ μας φοβίζει, ούτε η Αμερική δεν μας φοβίζει».

Ο κόσμος στο Λίβανο προετοιμάζεται για ισραηλινά αντίποινα μετά την αεροπορική επιδρομή για την οποία κατηγορήθηκε η σιιτική πολιτοφυλακή Χεζμπολάχ που υποστηρίζεται από το Ιράν και σκότωσε 12 νέους που έπαιζαν ποδόσφαιρο στα Υψίπεδα του Γκολάν το Σάββατο. Όμως, ενώ το χτύπημα στη Βηρυτό σήμαινε ότι η αναμονή τελείωσε, περαιτέρω κλιμάκωση φαίνεται πιθανή: Ο Νασράλα φέρεται να έστειλε μήνυμα στο Ισραήλ μέσω μεσολαβητών των ΗΠΑ ότι τα χτυπήματα στην πρωτεύουσα του Λιβάνου περνούν την κόκκινη γραμμή και θα πυροδοτήσουν επίθεση στο Τελ Αβίβ.

Λίγες ώρες μετά την κλιμάκωση των εντάσεων με τη Χεζμπολάχ με τη δολοφονία του Σουκούρ, το Ισραήλ ανέβασε την περιφερειακή ένταση σε απροσδόκητο νέο επίπεδο. Οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν ανακοίνωσαν νωρίς την Τετάρτη (31/7) ότι ο επικεφαλής του Πολιτικού Γραφείου της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγια, με έδρα το Κατάρ, δολοφονήθηκε κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στην ιρανική πρωτεύουσα, Τεχεράνη.

Οι λεπτομέρειες της στοχευμένης δολοφονίας δεν είναι σαφείς, αλλά ιρανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι σκοτώθηκε από αερομεταφερόμενο βλήμα που εκτοξεύτηκε εκτός χώρας και έπληξε το ασφαλές σπίτι του σε μια βόρεια γειτονιά της Τεχεράνης, καταστρέφοντας κατά πάσα πιθανότητα τις ήδη παραπαίουσες συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός στον πόλεμο της Γάζα

Το Ισραήλ έχει ιστορικό τολμηρών επιχειρήσεων δολοφονίας με στόχο τους εχθρούς του σε όλο τον κόσμο, αν και ποτέ δεν αναλαμβάνει την ευθύνη. Ωστόσο, ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ, κατηγόρησε ευθέως το Ισραήλ για την επίθεση και το Ιράν και η Χαμάς έχουν ορκιστεί να κάνουν το Ισραήλ να «μετανιώσει» για τη δολοφονία της Χανίγα.

Κλιμακώνεται επικίνδυνα η ένταση

Ο σκιώδης πόλεμος δεκαετιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν ξέσπασε για πρώτη φορά τον Απρίλιο, όταν η Τεχεράνη εκτόξευσε περισσότερα από 300 drones και πυραύλους προς το Ισραήλ σε μια προσεκτικά βαθμονομημένη απάντηση στη δολοφονία ενός ανώτερου διοικητή των Φρουρών της Επανάστασης στη συριακή πρωτεύουσα, Δαμασκό.

Η αντίδρασή της αυτή τη φορά – στη δολοφονία μιας πολύ πιο σημαντικής προσωπικότητας, και σε ιρανικό έδαφος – είναι πιθανό να είναι ισχυρότερη και θα μπορούσε να προσελκύσει τους πληρεξούσιους της από όλη τη Μέση Ανατολή, συμπεριλαμβανομένης της Χεζμπολάχ, βαθύτερα στη σύγκρουση.

Το Ισραήλ και η Χεζμπολάχ ανταλλάσσουν διασυνοριακές επιθέσεις από τότε που η λιβανέζικη πολιτοφυλακή άρχισε να πυροβολεί το Ισραήλ «σε ένδειξη αλληλεγγύης» με τους Παλαιστίνιους, μια ημέρα μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου. Επισκιαζόμενη από τον θάνατο και την καταστροφή στη Λωρίδα της Γάζας, η σύγκρουση εν τούτοις κλιμακώνεται σταθερά, σκοτώνοντας δεκάδες αμάχους και αναγκάζοντας δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους και στις δύο πλευρές των συνόρων να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.

Ακόμη και όταν ο πόλεμος εισήλθε σε αχαρτογράφητο έδαφος την Τετάρτη, υπήρχε ικανοποίηση σε πολλά τμήματα των μέσων ενημέρωσης και του πολιτικού κατεστημένου στο Ισραήλ για τις δολοφονίες στον Λίβανο και το Ιράν.

Το Ισραήλ θέλει να βγάλει απο τον χάρτη της Χαμάς

Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας, είπε: «Αν και το Ισραήλ δεν ανέλαβε τη δολοφονία του Χανίγια, θεωρείται ως απόδειξη της αποφασιστικότητας του Ισραήλ να καταστρέψει τη Χαμάς σε σημείο που να την καταστήσει μη στρατιωτική απειλή και να τη βγάλει από τους πολιτικούς υπολογισμούς για την επόμενη μέρα στη Γάζα και στην παλαιστινιακή αρένα.

Μαζί με τη δολοφονία Σουκούρ και την επιδρομή της περασμένης εβδομάδας στο λιμάνι Hodeidah στην Υεμένη, όλα αυτά είναι μια σαφής προειδοποίηση για την Τεχεράνη και τους πληρεξούσιους της ότι το Ισραήλ δεν φοβάται να τους χτυπήσει περαιτέρω εάν συνεχίσουν να το αμφισβητούν. Αυτό αυξάνει τους κινδύνους μίας πολύ επικίνδυνης κλιμάκωσης, αλλά ωθεί επίσης τις παγκόσμιες δυνάμεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να πιέσουν όλες τις πλευρές που εμπλέκονται στη σύγκρουση με στόχο να αποφευχθεί ο ολοκληρωτικός πόλεμος».

Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) επανέλαβαν μετά τη δολοφονία Σουκούρ ότι το Ισραήλ δεν επιδιώκει έναν ευρύτερο πόλεμο, αλλά είναι «έτοιμο για όλα τα ενδεχόμενα». Εν τω μεταξύ, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Λόιντ Όστιν, είπε στους δημοσιογράφους ότι οι ΗΠΑ «κάνουν πράγματα για να μειώσουν την ένταση», αλλά θα υπερασπίζονταν το Ισραήλ εάν δεχόταν επίθεση.

Τα γεγονότα των τελευταίων 24 ωρών έκαναν τον Χαμενεΐ και τον Νασράλα να φαίνονται όλο και πιο ευάλωτοι, κάτι που, αντίθετα, θα μπορούσε να ενισχύσει την αποφασιστικότητα της Χεζμπολάχ, της Χαμάς και του Ιράν.

Στην νεκρώσιμη ακολουθία της εξάχρονης Aμίρα και του 10χρονου Χασάν Φαντάλα στη Βηρυτό το απόγευμα της Τετάρτης, οι κάτοικοι είπαν ότι δεν τους πτόησε το ισραηλινό χτύπημα το προηγούμενο βράδυ. Οι προσευχές διακόπηκαν από οργισμένες φωνές «θάνατος στην Αμερική» και «θάνατος στο Ισραήλ». Άλλοι είπαν στον Guardian ότι περίμεναν μια ισχυρή απάντηση από τη Χεζμπολάχ και ότι ήταν έτοιμοι να πληρώσουν το τίμημα για οποιαδήποτε περαιτέρω αντίποινα προέρχονταν από το Ισραήλ.

«Εμπιστευόμαστε πραγματικά τη σοφία της ηγεσίας μας και του αντιστασιακού κινήματος με τη ζωή και την ασφάλειά μας», είπε η Άγια, μια 38χρονη δασκάλα, φίλη της οικογένειας που θρηνεί. «Είμαστε ανθεκτικοί, έχουμε την απαραίτητη σταθερότητα για να μείνουμε εδώ. Κανείς δεν θα σκεφτόταν να φύγει».

Διάχυτη ανησυχία στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ

Αρκετά κράτη μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών εξέφρασαν ανησυχία χθες Τετάρτη για τον κίνδυνο κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή, χαρακτηρίζοντας κρίσιμη την κατάσταση μετά τον θάνατο στην Τεχεράνη του ηγέτη της Χαμάς σε πλήγμα αποδιδόμενο στο Ισραήλ.

Μερικές ώρες μετά τον θάνατο του Ισμαήλ Χανίγια, του πολιτικού ηγέτη του παλαιστινιακού ισλαμιστικού κινήματος, το ΣΑ συγκλήθηκε εκτάκτως κατόπιν αιτήματος του Ιράν, που υποστηρίχθηκε από τη Ρωσία, την Κίνα και την Αλγερία.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας «θα έπρεπε να λάβει άμεσα μέτρα προκειμένου το Ισραήλ να λογοδοτήσει για αυτή την πράξη επίθεσης», χωρίς να αποκλείονται «κυρώσεις και άλλα απαραίτητα μέτρα για να αποτραπούν περαιτέρω παραβιάσεις και να επιδειχθεί ότι οι μοχθηρές δραστηριότητες του Ισραήλ δεν θα γίνουν ανεκτές από τη διεθνή κοινότητα», δήλωσε ο Ιρανός πρεσβευτής στα Ηνωμένα Έθνη Αμίρ Σαΐντ Ιραβανί, διατρανώνοντας για ακόμη μια φορά το δικαίωμα της Τεχεράνης στη «νόμιμη άμυνα».

Παράλληλα, κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες για τον θάνατο του ηγέτη της Χαμάς, ισχυριζόμενος ότι δεν θα μπορούσε να είχε συμβεί χωρίς την έγκριση και την υποστήριξη των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ.

Κράτη μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, ιδίως η Κίνα, η Ρωσία και η Αλγερία, καταδίκασαν απερίφραστα τη δολοφονία.

Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, είπε ότι οι επιθέσεις σηματοδοτούν μια «επικίνδυνη κλιμάκωση», δήλωσε ο εκπρόσωπός του Στέφαν Ντουζάρικ σε μια δήλωση που προέτρεψε όλα τα μέρη να εργαστούν για την αποκλιμάκωση. «Η συγκράτηση από μόνη της είναι ανεπαρκής σε αυτήν την εξαιρετικά ευαίσθητη στιγμή».

«Θα συνεχίσουμε να αναλαμβάνουμε δράση για να υπερασπίσουμε όλο τον λαό του Ισραήλ», διεμήνυσε από την πλευρά του ο Ισραηλινός αναπληρωτής πρεσβευτής των ΗΠΑ στα Ηνωμένα Έθνη, Τζόναθαν Μίλερ. Πρόσθεσε πως «η Χεζμπολάχ, η Χαμάς και Χούθι δεν είναι σε θέση να χύνουν το δηλητήριό τους παρά χάρη στο κεφάλι του ερπετού», καταφερόμενος εναντίον του Ιράν, του «υπ’ αριθμόν ένα υποστηρικτή της τρομοκρατίας» κατ’ αυτόν, που βοηθά αυτά τα κινήματα, αντίστοιχα στον Λίβανο, στη Λωρίδα της Γάζας και στην Υεμένη.

Ναυαγούν οι ελπίδες για επίτευξη συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα

Τα τελευταία γεγονότα φαίνεται να μειώνουν τις πιθανότητες για οποιαδήποτε επικείμενη συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στον σχεδόν 10μηνο πόλεμο στη Γάζα μεταξύ του Ισραήλ και της υποστηριζόμενης από το Ιράν Χαμάς.

Η ένοπλη πτέρυγα της Χαμάς ανέφερε σε ανακοίνωσή της ότι η δολοφονία του Χανίγια «θα μεταφέρει τη μάχη σε νέες διαστάσεις και θα έχει σημαντικές επιπτώσεις». Ορκιζόμενο να αντεπιτεθεί, το Ιράν κήρυξε τριήμερο εθνικό πένθος και είπε ότι οι ΗΠΑ φέρουν την ευθύνη λόγω της υποστήριξής τους στο Ισραήλ.

Η Αίγυπτος και το Κατάρ, που έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο στις συνομιλίες, προειδοποίησαν ότι η δολοφονία του Χανίγια θα καθυστερούσε τις διαπραγματεύσεις.

«Πώς μπορεί να πετύχει η διαμεσολάβηση όταν το ένα μέρος δολοφονεί τον διαπραγματευτή από την άλλη πλευρά;» έγραψε στο Χ ο πρωθυπουργός του Κατάρ, Σεΐχης Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν Αλ Θάνι, καταδικάζοντας την ενέργεια.

Η αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτείων

Η Ουάσιγκτον εξέφρασε ανησυχία για το ενδεχόμενο κλιμάκωσης. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος Τύπου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι είπε ότι οι ΗΠΑ δεν το βλέπουν ως επικείμενο ή αναπόφευκτο και εργάζονται για να το αποτρέψουν.

Οι κίνδυνοι «είναι σίγουρα αυξημένοι αυτή τη στιγμή. Δεν κάνουν το έργο της αποκλιμάκωσης και της αποτροπής – που είναι ο στόχος – λιγότερο περίπλοκο», είπε στους δημοσιογράφους.

Οι ΗΠΑ συνέστησαν στους πολίτες να μην ταξιδεύουν στον Λίβανο και δύο αμερικανικές αεροπορικές εταιρείες, η United και η Delta, διέκοψαν τις πτήσεις προς το Τελ Αβίβ.

Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, από τη Σιγκαπούρη, παρέκαμψε μια ερώτηση σχετικά με τη δολοφονία του Χανίγια, λέγοντας ότι μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα ήταν το κλειδί για την αποφυγή ευρύτερης περιφερειακής κλιμάκωσης. Είπε στο Channel News Asia ότι οι ΗΠΑ ούτε γνώριζαν ούτε εμπλέκονταν στη δολοφονία.

Ο πιθανός διάδοχος του Χανίγια

Ο πιο πιθανός διάδοχος του Χανίγια είναι ο Χάλεντ Μεσάαλ, ο εξόριστος αναπληρωτής του που ζει στο Κατάρ, είπαν αναλυτές και αξιωματούχοι της Χαμάς.

Έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο το 1997, όταν Ισραηλινοί πράκτορες του χορήγησαν δηλητήριο σε μια αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας σε έναν δρόμο έξω από το γραφείο του στην πρωτεύουσα της Ιορδανίας, το Αμμάν, όπως αναφέρει το Reuters.

Ο Μεσάαλ, 68 ετών, έγινε ο πολιτικός ηγέτης της Χαμάς στην εξορία ένα χρόνο πριν το Ισραήλ προσπαθήσει να τον εξοντώσει, μια θέση που του επέτρεψε να εκπροσωπεί την παλαιστινιακή οργάνωση σε συναντήσεις με ξένες κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, ανεμπόδιστος από τους αυστηρούς ισραηλινούς ταξιδιωτικούς περιορισμούς που επηρέαζαν άλλους αξιωματούχους της Χαμάς.