Ανοσοποιητικό: Βοηθάει τα παιδιά το παιχνίδι στο χώμα;

Όταν ήμασταν παιδιά οι γονείς μας, μας άφηναν να παίζουμε στα χώματα. Έλεγαν μάλιστα πως αυτό θα τονώσει το ανοσοποιητικό μας επειδή μας χαρίζει αντισώματα. Ισχύει όμως κάτι τέτοιο επιστημονικά;

Η απάντηση είναι ναι: αρκετές μελέτες υποδεικνύουν ότι η πρώιμη έκθεση στο χώμα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο των παιδιών να αναπτύξουν αλλεργίες και αυτοάνοσα νοσήματα.
Καθώς το ανοσοποιητικό σύστημα του παιδιού αναπτύσσεται στα πρώτα χρόνια της ζωής του, ο “στρατός” των προστατευτικών κυττάρων μέσα στο σώμα πρέπει να εκπαιδευτεί στο πώς να διακρίνει τα κύτταρα του ίδιου του σώματος από τις ξένες ουσίες, είτε αυτές είτε αβλαβείς, είτε προκαλούν ασθένειες, όπως βακτήρια και ιοί. Πρέπει να μάθει να εντοπίζει τα παθογόνα που προκαλούν ασθένειες για να τους επιτίθεται.
Το μικροβίωμα και η λειτουργία του ανοσοποιητικού
Τα μοριακά σήματα που βελτιώνουν αυτήν την λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος προέρχονται κυρίως από μικρόβια στο έντερο, σύμφωνα με τον δρ. Graham Rook, ομότιμο καθηγητή ιατρικής μικροβιολογίας στο University College του Λονδίνου. Αυτή η συλλογή μικροβίων ονομάζεται μικροβίωμα του εντέρου και είναι απαραίτητη για την υγεία μας. Για παράδειγμα, μερικά από αυτά τα μικρόβια βοηθούν στην παραγωγή βιταμινών που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε και μας βοηθούν να αφομοιώσουμε την τροφή μας.
Το πρώτο έτος της ζωής είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη του μικροβιώματος. Τα μωρά λαμβάνουν βακτήρια καθώς περνούν από το κανάλι γέννησης (φυσικός τοκετός) και από το μητρικό γάλα εφόσον θηλάζουν. Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν, εκτίθενται σταθερά σε μικρόβια από ένα ευρύ φάσμα πηγών.
Μια θεωρία, που ονομάζεται “υπόθεση των παλιών φίλων” προτείνει ότι, όσο μεγαλύτερο είναι το φάσμα των μικροβίων στα οποία εκτιθέμεθα σε πρώιμη παιδική ηλικία, τόσο πιο διαφορετικά θα είναι τα μικροβιώματά μας και επομένως τόσο καλύτερα το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα αναγνωρίζει τους πραγματικούς εχθρούς. Ο όρος “παλιοί φίλοι” αναφέρεται σε χρήσιμα ή “συνήθη” μικρόβια που ζουν πάνω και μέσα στο σώμα χωρίς να βλάπτουν την υγεία μας.
Αυτή η θεωρία, που προτάθηκε από τον δρ. Rook το 2003, είναι παρόμοια με την πιο ευρέως γνωστή “υπόθεση υγιεινής”, η οποία υποδηλώνει ότι η έλλειψη έγκαιρης έκθεσης σε μικρόβια κάνει τους ανθρώπους πιο επιρρεπείς σε ανοσολογικές παθήσεις. Πολλαπλές μελέτες, για παράδειγμα, έχουν αποδείξει μια σχέση μεταξύ του να μεγαλώνουν τα παιδιά στην εξοχή ή σε ένα σπίτι με κατοικίδια και του να έχουν μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν αλλεργίες, σε σύγκριση με παιδιά σε αστικά περιβάλλοντα ή σε περιβάλλοντα χωρίς κατοικίδια.
Ωστόσο, η “υπόθεση των παλιών φίλων” υπογραμμίζει τη σημασία της έκθεσης μόνο σε κοινά/σχετικά μικρόβια στην πρώιμη ζωή, σε αντίθεση με την έκθεση σε μολυσματικά παθογόνα. Αυτή η ιδέα υποστηρίζεται από έρευνες: αρκετές μελέτες στην Ευρώπη δείχνουν ότι η πρώιμη έκθεση σε μικρόβια δεν προφυλάσσει από την ανάπτυξη αλλεργιών. Μια άλλη κριτική της “υπόθεσης της υγιεινής” είναι ότι υποβαθμίζει τη σημασία της καλής υγιεινής για την πρόληψη ασθενειών, προωθώντας την ιδέα ότι έχουμε γίνει “πολύ καθαροί” στη σύγχρονη κοινωνία. Αυτό υποστήριξαν ο δρ. Rook και οι συνεργάτες του σε μια ανασκόπηση του 2016.
Η υπόθεση των παλιών φίλων, από την άλλη πλευρά, θα μπορούσε να εξηγήσει το γιατί η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών στην πρώιμη ζωή (που εξαφανίζουν μεγάλο μέρος του μικροβιώματος του εντέρου) και οι γεννήσεις με καισαρική τομή (όπου το βρέφος δεν εκτίθεται στα κολπικά βακτήρια της μητέρας), έχουν συνδεθεί με αυξημένη κίνδυνο αλλεργιών.
Μια κλινική δοκιμή στη Φινλανδία εξέτασε εάν το ανοσοποιητικό σύστημα των παιδιών της πόλης θα μπορούσε να ενισχυθεί με γρασίδι και χώμα από το δάσος. Διαπίστωσαν ότι, μέσα σε έναν μήνα, τα παιδιά που έπαιζαν στο χώμα είχαν μια πιο ποικιλόμορφη συλλογή αβλαβών βακτηρίων στο δέρμα τους και περισσότερα ανοσορυθμιστικά κύτταρα και μόρια σηματοδότησης στο αίμα τους σε σχέση με εκείνα που έπαιζαν απλά σε παιδικές χαρές. Αυτό υποδηλώνει ότι η έκθεση σε βακτήρια του χώματος στην εξοχή θα μπορούσε να βοηθήσει το ανοσοποιητικό σύστημα να ωριμάσει, μειώνοντας θεωρητικά τις πιθανότητες να γίνει υπερδραστήριο.
Αν και το μικροβίωμα είναι σημαντικό, υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο κάποιου να αναπτύξει αλλεργίες, συμπεριλαμβανομένης της γενετικής του, υποστηρίζει ο δρ. Robert Wood, καθηγητής παιδιατρικής στο Johns Hopkins Medicine. Ως γενικό μήνυμα, ωστόσο, τα παιδιά πρέπει να ενθαρρύνονται να βγαίνουν έξω και να παίζουν στο χώμα, είπε.
Ωστόσο, η τρέχουσα κατανόηση των παραγόντων κινδύνου για ανοσολογικές παθήσεις από τους επιστήμονες δεν μπορεί πάντα να μεταφραστεί σε πρακτικές συμβουλές. Για παράδειγμα, εάν έχετε σκύλο, μπορεί να έχετε κάπως μικρότερες πιθανότητες να αναπτύξετε αλλεργίες από ένα άτομο χωρίς κατοικίδια, αλλά δεν μπορείτε να πείτε σε κάποιον να πάρει σκύλο ως εγγυημένο τρόπο για την πρόληψη των αλλεργιών, πρόσθεσε ο ίδιος.
Επίσης, το χώμα σε πολύ μολυσμένες περιοχές μπορεί επίσης να είναι ανθυγιεινό για τα παιδιά, καθώς θα μπορούσε να περιέχει επιβλαβείς ρύπους, σημείωσε. Αυτό σαφώς δεν θα ήταν το είδος του χώματος της εξοχής που θα θέλατε να εκτεθεί το παιδί σας. Και επειδή το χώμα μπορεί να περιέχει δυνητικά επιβλαβείς χημικές ουσίες, όπως μόλυβδο και παράσιτα, θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε τα παιδιά να μην το εισπνεύσουν και να μην το τρώνε.
Πηγή: livescience.com